II. Abdülhamid (21 Eylül 1842 – 10 Şubat 1918), Osmanlı İmparatorluğu'nun 34. padişahı ve 113. İslam halifesidir. 1876-1909 yılları arasında hüküm sürmüş, özellikle iç ve dış politikadaki karmaşık manevraları, sansür uygulamaları ve geniş çaplı modernleşme çabalarıyla tanınmıştır. Hem "Ulu Hakan" hem de "Kızıl Sultan" gibi zıt sıfatlarla anılması, onun ne kadar tartışmalı bir figür olduğunu göstermektedir.
II. Abdülhamid, Sultan Abdülmecid ve Tirimüjgan Kadın Efendi'nin oğluydu. Annesi, Abdülhamid henüz küçük bir çocukken veremden öldü ve Abdülhamid, Piristû Kadın Efendi'nin himayesinde büyüdü. İyi bir eğitim aldı ve çeşitli alanlarda kendini geliştirdi.
Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesi ve V. Murad'ın kısa süren hükümdarlığının ardından, 31 Ağustos 1876'da tahta çıktı. Tahta çıkışında, Meşrutiyet'i ilan edeceğine dair söz vermişti.
Abdülhamid, tahta çıktıktan kısa bir süre sonra, Mithat Paşa ve diğer Jön Türkler'in baskısıyla Kanun-i Esasi'yi ilan ederek I. Meşrutiyet'i başlattı. Ancak, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında yaşanan toprak kayıplarını gerekçe göstererek 1878'de Meclis-i Mebûsan'ı kapattı ve Kanun-i Esasi'yi askıya aldı.
Meclisin kapatılmasıyla birlikte başlayan bu dönem, II. Abdülhamid'in otoriter yönetimiyle karakterizedir. Bu dönemde sansür uygulamaları artmış, muhalifler baskı altına alınmış, hafiye teşkilatı genişletilmiştir. Buna rağmen, eğitim, ulaşım ve haberleşme alanlarında önemli modernleşme adımları atılmıştır.
1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin baskısıyla II. Meşrutiyet ilan edildi ve Kanun-i Esasi yeniden yürürlüğe girdi. Abdülhamid, meşrutiyet rejimini kabul etmek zorunda kaldı.
1909 yılında çıkan 31 Mart Vakası olarak bilinen isyanın bastırılmasından sonra, İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından tahttan indirildi ve yerine kardeşi V. Mehmed Reşad geçti.
II. Abdülhamid, zeki, tedbirli ve çalışkan bir padişah olarak bilinir. Devlet işlerine büyük önem verir, detaylara dikkat ederdi. Aynı zamanda sanat ve kültüre meraklıydı. Marangozluk, fotoğrafçılık ve operaya ilgi duyuyordu. Özel yaşamında ise mütevazı ve dindar olduğu söylenir.
II. Abdülhamid'in hükümdarlığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanan siyasi ve sosyal değişimlerin yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. Otoriter yönetimi ve sansür uygulamaları eleştirilse de, ülkenin modernleşmesi için yaptığı çalışmalar takdir edilmektedir. İsmi, hem "Ulu Hakan" hem de "Kızıl Sultan" gibi zıt sıfatlarla anılmaya devam etmektedir.
Ayrıca Bakınız:
Bu makale, II. Abdülhamid'in hayatı ve hükümdarlığı hakkında genel bir bakış sunmaktadır. Daha detaylı bilgi için kaynakçalara başvurulabilir.